حوادث و بلایای طییعی و انسان ساخت تهدیداتی جدی برای زندگی، توسعه و تکامل جوامع انسانی بوده و هستند. سالیانه حوادث و بلایا عامل مرگ ۶۰۰۰۰ نفر در سراسر دنیا هستند. این حوادث مسئول یک درصد از کل مرگ ها در ۱۰ سال گذشته بوده اند. البته این عدد بین ۰/۰۱ تا ۰/۴ درصد متغییر بوده است. در سال های گذشته بطور کل مرگ و میر ناشی از حوادث و بلایا کاهش محسوسی از میلیون ها مرگ در سال تا ۶۰۰۰۰ در دهه گذشته داشته است. در گذشته خشکسالی و سیل عامل اصلی مرگ و میر بوده اند در صورتیکه در سالهای اخیر مهمترین عامل مرگ و میر زلزله است. حوادث و بلایا کشور های فقیر را بیشتر متاثر کرده و بعلت نداشتن زیر ساخت های قوی این کشور ها متحمل آسیب های بیشتر و غیر قابل جبران می شوند. آنها باعث ایجاد خساراتی فزاینده وغیر قابل جبران می‌گردند. ایران از کشورهای بلا خیز دنیا محسوب می شود و سطح خطر بلایا در ایران ۸ از ۱۰ محاسبه شده است. تجربه های اخیر بلایا نشان می دهد که باید هشدارها را جدی گرفته و همواره برای رویارویی با بحران ها آماده و دارای برنامه پاسخ باشیم.

براین اساس باید در برنامه پاسخ عملیاتی نظام سلامت در بلایا، حوادث و شرایط اضطراری (EOP) به چهار مولفه مهم"شناخت و درک خطر"، " تقویت حاکمیت مدیریت خطر در سطح استانی و شهرستانی"، "سرمایه گذاری برای افزایش تاب آوری دانشگاهی، استانی و شهرستانی" و "افزایش سطح آمادگی استانی برای تامین پاسخی موثر، بازیابی و بازتوانی و ساختی بهتر از قبل" برای تقویت نظام شبکه بهداشتی درمانی و ایفای نقش در بحران ها توجه نمود. نظام سلامت باید با بهره گیری از نقاط قوت درونی و فرصت‌های بیرونی اقدامی مناسب، موثر و به موقع در جهت کاهش نقاط ضعف درونی و تهدیدهای خارجی برای ارائه پاسخ در بلایا و فوریت‌ها بردارد. ارتقای توان مدیریت خطر حوزه سلامت در بلایا به منظور کاهش آسیب پذیری سازه ای، غیر سازه ای و عملکردی، افزایش ظرفیت تاب آوری و تامین پایداری عملکرد حوزه سلامت در زمان وقوع حوادث، افزایش توان پاسخ در جهت کاهش مرگ ومیر، بیماری‌ها، معلولیت‌ها و عوارض سوء ناشی از کلیه مخاطرات غیر مترقبه طبیعی و انسان ساز و سیاست گذاری در ارتباط با بازسازی و مقاوم سازی نظام سلامت می باشد.

در برنامه آمادگی و پاسخ، "ساختار پاسخ استانی/دانشگاهی"، هدف اصلی این ساختار، تعیین نقش ها، مسئولیت ها و وظایف مدیران ارشد حوزه بهداشت، واحدهای اجرایی مسئول و ایجاد یک بستر عملیاتی منسجم، یکپارچه و هماهنگ به منظور تمرکز بخشی به فعالیت گروه ها و واحدهای مختلف در شرایط اضطراری (حوادث و سوانح) مدنظر است. با مشخص شدن این ساختار، اینکه اطلاعات اولیه دریافت شده و قابلیت انتشار آن به عنوان هشدار اولیه را داشته باشد از اهمیت ویژه ای برخوردار است که در قالب "سامانه هشدار اولیه یا زودهنگام" بیان می گردد و در قالب مرکز کنترل و هماهنگی پاسخ ملی/دانشگاهی بر اساس اطلاعات کسب شده از این سامانه و سیستم و البته اطلاعات ورودی در ابتدا با تخمین ها (Estimations) و سپس با ارزیابی ها (Assessments)، "سطح بندی شرایط اضطراری ملی/دانشگاهی" را مشخص می نماید تا از این طریق، سطح پاسخ، سطح فراخوان نیروها، سطح عملکرد پرسنل، سطح آماده باش، سطح فراخوان تجهیزات و بسیاری از موارد دیگر و چارچوب "مدیریت منابع" مشخص گردد و ضمن تعیین سطح و پروتکل فعال سازی "مرکز کنترل و هماهنگی پاسخ ملی/دانشگاهی"، برای تایید و انتشار هشدارهای لازم به عموم "سامانه هشدار اولیه" در چنین شرایطی هشدارهای لازم را بر اساس مخاطرات در زمان مقتضی اعلام می‌نماید. پس از تخمین ها و ارزیابی ها، سطح بندی شرایط اضطراری و فعال شدن چارچوب پاسخ ملی / دانشگاهی، ابتدا برنامه پاسخ اولیه/سریع و در ادامه برنامه مربوط به آن سطح، در قالب "برنامه پاسخ عملیاتی ملی/دانشگاه/ شهرستان" فعال می گردد. بدیهی است که کارکردهای ایفا کنندگان نقش در نظام مدیریت شرایط اضطراری که از قبل مشخص شده است، در قالب "برنامه پاسخ عملیاتی" مطرح و اجرایی می گردد. لذا از کلیه مدیران، اعضای کار گروه سلامت در حوادث و بلایا، کمیته بهداشت پافند غیرعامل و کلیه کارشناسان ستادی و محیطی انتظار می رود تا این برنامه را مبنای برنامه ریزی، آموزش، تمرین و عملیات قرار دهند.