1- بیوگرافی

گروه بیوتکنولوژی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد در سال 1393 با جذب اولین دوره دانشجویان کارشناسی ارشد به عنوان یکی از زیر گروه­ های ژنتیک پزشکی در دانشکده پزشکی شروع به فعالیت کرد و در سال 1395 پذیرش اولین گروه از دانشجویان مقطع دکترای تخصصی صورت گرفت. در ادامه با فعالیت ­های مستمر اعضای هیئت علمی و حمایت مدیران دانشگاه و فعالیت ­های آموزشی و پژوهشی ارزشمند همکاران گروه و همچنین افزایش تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی وابسته در اردیبهشت 1396 به عنوان گروه مستقل دانشگاه اعلام گردید و چارت تشکیلاتی آن در دانشکده نوپای فناوری­ های نوین تعریف شد.در حال حاضر گروه بیوتکنولوژی پزشکی یکی از سه گروه آموزشی دانشکده فناوری ­های نوین دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد است و از بدو تأسیس تاکنون در آموزش دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری بیوتکنولوژی پزشکی و دانشجویان سایر گروه ­های دانشکده فعالیت دارد. گروه بیوتکنولوژی پزشکی در سال 1395 عنوان برترین گروه آموزشی دانشگاه را کسب کرده است. هم­ اکنون با توجه به امکانات بالقوه و بالفعل موجود در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد از نظر کادر هیئت علمی و فضاهای آزمایشگاهی، پتانسیل خوبی جهت پیشرفت این رشته در دانشگاه وجود دارد. در سال­ های اخیر این گروه با همکاری مسئولین محترم دانشگاه و دانشکده در راستای تأسیس و راه­ اندازی رشته نانوتکنولوژی پزشکی برای غنای گروه و کارهای علمی بیشتر گام برداشته است. جهت راه ­اندازی رشته نانوتکنولوژی پزشکی مصوبه سند توسعه أخذ گردیده است. در سند توسعه 1401 برای کلان منطقه 7 این رشته مصوب شده همه نیازهای هیئت علمی و تجهیزات مورد نیاز در کوریکولوم تهیه گردیده است و مقرر گردیده است که پس از بازدید و تأیید هیئت بورد پذیرش دانشجویان کارشناسی ارشد در مهرماه 1401 برای گروه صورت گیرد.

دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی پزشکی به طور متوسط در فاز آموزشی 25 واحد نظری و عملی را می­ گذرانند. در ترم یک 12 واحد شامل 9 واحد نظری و 3 واحد عملی، ترم دو 13 واحد شامل 9 واحد عملی و 4 واحد نظری و 10 واحد پایان نامه ارائه می­ شود. همچنین دانشجویان مقطع دکتری در سه ترم آموزشی، جمعا 29 واحد را می ­گذرانند. در ترم یک، 10 واحد شامل 9 واحد نظری و 1 واحد عملی، در ترم دو، 9 واحد شامل 4.5واحد عملی و 4.5 واحد نظری، در ترم سه، 10 واحد شامل 4 واحد عملی، 5 واحد نظری و 1 واحد کارآموزی در نهایت واحد پایان ­نامه (28 واحد برای ورودی 1395 و 21 واحد برای ورودی­ های بعد) ارائه می­ گردد. دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد پس از اتمام فاز آموزشی با تصویب پروپوزال، پایان­ نامه خود را آغاز می­ کنند و دانشجویان مقطع دکتری پس از برگزاری امتحان جامع و کسب نمره قبولی وارد فاز پژوهشی دوره تحصیلی خود می­ گردند. در طول مدت پایان ­نامه دانشجویان با رضایت استاد راهنما می ­توانند در طرح­ های تحقیقاتی و سایر برنامه­ های گروه مشارکت کنند. همچنین اساتید این گروه در تدریس واحدهای آموزشی مرتبط با رشته برای سایر گروه های آموزشی دانشکده فعال بوده و دروسی مرتبط را  برای گروه مهندسی بافت  و پزشکی ملکولی را تدریس می­ نمایند.

2- معرفی رشته تخصصی بیوتکنولوژی پزشکی

رشته زیست فناوری پزشکی یا بیوتکنولوژی پزشکی ، مجموعه ­ای از دانش­ ها و فنون برگرفته از علوم زیستی است که از سلول زنده و مواد سلولی در زمینه تولید دارو، واکسن و اکثر فراورده­ های نوترکیب پزشکی استفاده می­ کند. از آنجا که زیست فناوری پزشکی به مجموعه­ ای ازعلوم زیستی از قبیل ژنتیک، بیوشیمی، بیوفیزیک، میکروب شناسی، ایمنی شناسی و بیولوژی سلولی و ملکولی با رویکرد فناورانه در قالب اطلاع رسانی زیستی، بیوانفورماتیک و مهندسی ژنتیک تعلق دارد، توانسته است در جهان امروز جایگزینی مناسبی برای صنایع بزرگ و سنتی باشد. کاربرد زیست فناوری در زمینه علوم پزشکی و دارویی، موضوعات بسیار گسترده ­ای مانند ابداع روش ­های کاملا جدید در تشخیص مولکولی مکانیسم­ های بیماری­زایی، امکان تشخیص بیماری ­ها پیش و پس از تولد، تولید داروها و واکسن­ های نوترکیب، ساخت کیت­ های تشخیصی، ایجاد میکروارگانیسم ­های دستکاری شده برای کاربردهای خاص، تولید آنتی ­بادی ­های منوکلونال و طراحی سیستم های ارسال دارو و ... را در بر می ­گیرد. دانش­ آموختگان این رشته می­ توانند نقش ­های پژوهشی، آموزشی و خدماتی را در جامعه ایفا کنند.

3- تاریخچه و سیر تکاملی دوره در جهان و ایران

واژه زیست فناوری (بیوتکنولوژی) اولین بار در سال 1919 توسط Karl Ereky به مفهوم کاربرد علوم زیستی و اثر متقابل آن در فناوری­ های ساخت بشر به کار برده می ­شود. با توجه به سابقه دیرینه تمدن­ های علمی در ایران و گسترش کنونی علم زیست فناوری پزشکی در کشور، به همت و تلاش برخی از دانشگاه ­های کشور رشته تحصیلی زیست فناوری با گرایش فنی و مهندسی در سال 1367 تأسیس گردیده است. رشته کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی پزشکی برای اولین بار در دانشگاه ­های تربیت مدرس، علوم پزشکی تبریز و علوم پزشکی ایران آغاز شد و پس از آن دانشگاه ­های دیگر اقدام به پذیرش دانشجو در این مقطع تحصیلی کردند. اولین دوره دکتری زیست فناوری پزشکی در سال 1386 در انسیتو پاستور ایران آغاز شد. گروه بیوتکنولوژی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد در سال 1393 با جذب اولین دوره دانشجویان کارشناسی ارشد به عنوان یکی از زیر گروه ­های ژنتیک پزشکی در دانشکده پزشکی شروع به فعالیت کرد و در ادامه با فعالیت ­های مستمر اعضای هیئت علمی و حمایت مدیران دانشگاه پذیرش اولین گروه از دانشجویان مقطع دکتری تخصصی در سال 1395 صورت گرفت.امید است با رشد این رشته استفاده از علم زیست فناوری در بخش­ های دارویی و زیستی، تولید ثروت و صرفه­ جویی در خروج ارز از کشور، ارتقای کیفیت برنامه آموزشی و دستیابی به استانداردهای جهانی در آموزش فناوری­ های نوین در زمینه بیوتکنولوژی و حضور مؤثر دانشجو در تحقیق و پژوهش به صورت مطلوب تحقق یابد.

4- فلسفه (ارزش­ ها و باورها)

ارزش­ ها و باورهایی که برای دانشجویان این رشته بر آن تأکید می ­شود عبارتند از؛

·         توجه عمیق به پدیده­ های عالم خلقت در طبیعت و کشف و تولید فناوری­ های مورد نیاز برای زندگی بهتر

·         توجه به داشته­ های موجود در کشور با تأکید بر اولویت­ های ملی

·         توجه به انسان با تمام ابعاد وجودیش و تلاش در جهت تأمین، حفظ و ارتقای سلامت او

·         رشد و توسعه زیربنای علمی کشور جهت کمک به ارتقای سلامت جامعه

·         ارتقای سطح علمی و توانمندی دانش­ آموختگان

·         در نظر داشتن اولویت­ های ملی در ارتباط با زیست فناوری

·         تأکید بر ملاحضات اخلاق حرفه­ ای با مد نظر قرار دادن مبانی اعتقادی اسلامی در کلیه جنبه­ های آموزشی، پژوهشی و کاربردی

·         روزآمد نمودن روش ­های بیوتکنولوژی، گسترش تحقیقات مستقل و گروهی

·         تأکید بر آموزش با شیوه­ های نوین

·         بهره ­گیری از فناوری ­های نوین با در نظر گرفتن اولویت­ های ملی

·         ایجاد تفکر آموزش مداوم و خود راهبری مادام ­العمر

·         تولید ثروت برای کشور

در بازنگری رسالت و اهداف گروه بیوتکنولوژی پزشکی بر ارزش ­های زیر تأکید می ­شود:

·         توانمندسازی دانش ­آموختگان برای اهداف دارویی و تولید داروهای مؤثرتر و ارزان

·         تلاش در جهت آگاهی از ساختار ژنتیک انسان و اساس ژنتیکی بیماری ­های ارثی

·         ایجاد تکنولوژی جهت دستکاری و اصلاح ژن­ های جهش یافته و ارائه روش ­هایی برای تشخیص و درمان این بیماری­ ها

·         تلاش برای کسب توانایی لازم در بیوتکنولوژی مدرن

·         هدفمند کردن پژوهش­ ها در جهت تشخیص اساس ژنتیکی بیماری­ ها و ژن درمانی

5- چشم انداز (Vision)

سعی می­ شود که در سال­ های آینده بیوتکنولوژی کشور در میان کشورهای منطقه در ردیف اول قرار گیرد و شاخص ­های تولید علم و تکنولوژی کاربردی، تحقیقی سالیانه رشد داشته باشد. امید است با رشد این رشته استفاده از علم زیست فناوری در بخش ­های دارویی و زیستی، تولید ثروت و صرفه­ جویی در خروج ارز از کشور، ارتقای کیفیت برنامه آموزشی و دستیابی به استانداردهای جهانی در آموزش فناوری­ های نوین در زمینه بیوتکنولوژی و حضور مؤثر دانشجو در تحقیق و پژوهش به صورت مطلوب تحقق یابد.

6- رسالت (Mission)

رسالت رشته بیوتکنولوژی پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد تربیت نیروی انسانی آگاه به مباحث روز رشته، توانمند و کارا در زمینه­ های تولید محصولات زیست فناورانه شامل محصولات پیشگیری، تشخیص و درمان در جهت تأمین، حفظ و ارتقای سلامت محیط کار و زندگی، غذا و دارو و متعهد و پاسخگو به مشکلات سلامت جامعه است. همچنین رسالت این رشته در مقطع دکتری تخصصی تربیت نیروی آگاه به مسائل علمی روز، توانمند، مسئولیت­ پذیر و حساس به سلامت افراد و جامعه در حیطه زیست فناوری است که تخصص خود را در زمینه ­های مشاوره، ساخت و تولید داروهای نوترکیب، طراحی و ساخت ابزار و محصولات نوآور زیستی در ارتقای پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری ­ها به کار می­ برند.

7- اهداف کلی

هدف راه ­اندازی این رشته در کشور برداشتن گامی مثبت جهت دستیابی به موارد زیر است؛

·         تأمین نیازهای نیروی انسانی متبحر در زمینه زیست فناوری برای مراکز تحقیقاتی مرتبط با رشته

·          تأمین نیروی انسانی مورد نیاز برای بخش تولید

·            گسترش منطقی این فناوری در کشور که می ­تواند پایه ­ای برای گسترش علوم نوین باشد.

8- استراتژی­ های اجرایی برنامه آموزشی

استراتژی­ های اجرایی برنامه دکتری تخصصی بیوتکنولوژی پزشکی گروه به شرح زیر می ­باشد؛

·         مبتنی بر نیازهای ملی و محلی (Local) باشد.

·         بر پیشگیری و ارتقای سلامت تأکید داشته باشد.

·         مبتنی بر حل مشکلات سلامت جامعه باشد. به شاخص ­های سلامت در برنامه ریزی و تغییرات محیط و الگوهای بیماری­ ها توجه داشته باشد.

·         طراحی برنامه مبتنی بر وظایف حرفه ­ای آینده باشد.

·         در آموزش و تدریس به روش­ ها و فنون جدید آموزشی توجه داشته باشد.

·         به مسائل نگرشی و مهارت­ های ارتباطی توجه و تأکید داشته باشد و در اهداف منظور شود.

·         به خودآموزی و یادگیری تا پایان عمر تأکید داشته باشد.

·         آینده ­نگر باشد.

9- توانمندی­ ها و مهارت ­های مورد انتظار برای دانش ­آموختگان گروه بیوتکنولوژی پزشکی

1-9- مهارت های مورد انتظار از دانش آموختگان کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی پزشکی

مهارت­ های اختصاصی مورد انتظار از دانش آموختگان کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی پزشکی به شرح زیر است: تکنیک­ های اولیه کشت سلول، تولید دودمان­ های سلولی، تولید واکسن، کار با میکروسکوپ نوری و فلورسنت، شستشو و سترون سازی وسایل، تهیه و ساخت بافرهای مورد نیاز، ارزیابی زنده بودن سلول،  کلونینک و ساب کلونینگ ژن،  انواع PCR،  بیان پروتئین،  جستجو در در بانک­ های اطلاعاتی ماکروملکول ­ها،  طراحی پرایمر با استفاده از نرم ، افزارها و... 

2-9- مهارت­ های مورد انتظار از دانش آموختگان دکتری تخصصی بیوتکنولوژی پزشکی

1-2-9- توانمندی­ های عمومی

توانمندی ­های عمومی یا پایه ­ای مورد انتظار برای دانش ­آموختگان دکتری تخصصی گروه بیوتکنولوژی پزشکی عبارتند از:

·         آموزش و تدریس

·         پژوهش

·         تفکر نقادانه

·         نگارش مقالات علمی

·         مهارت­ های حل مسئله

·         تفسیر آزمایشات و مداخلات انجام شده

·         کار در محیط­ های حرفه ­ای

·         مهارت ­های مدیریتی

·         تصمیم­ گیری مبتنی بر شواهد

·         برنامه­ ریزی پایش نظارت و ارزشیابی

·         کنترل کیفی

·         مهارت­ های کار با حیوانات

·         استفاده از وسایل

·         حرفه­ ای گرایی

·         خودارتقایی مادام­ العمر

·         پاسخگویی

·         درخواست وارائه مشاوره

2-2-9- توانمندی ­های اختصاصی مورد انتظار

توانمندی ­های اختصاصی (Special Competencies) مورد انتظار برای دانش ­آموختگان دکتری تخصصی بیوتکنولوژی پزشکی در زیر آورده شده است.

استخراج Genomic DNA، انجام واکنش PCR و RT-PCR، کلونینگ ژن، ترانسفورماسیون پلاسمید، استخراج پلاسمید، آنزیم­ های محدودگر، بیان ژن، الکترفورز SDS-PAGE و وسترن بلات، تخلیص پروتئین با کروماتوگرافی، کشت سلول و ....

3-2-9- توانمندی ­های تفسیری مورد انتظار  (Special Competencies)

توانمندی ­های تفسیری مورد انتظار برای دانش ­آموختگان دکتری تخصصی بیوتکنولوژی پزشکی شامل تفسیر آزمایشات و مداخلاتی است که فراگیران مجاز به انجام آن که عبارتند از:

·         استخراج Genomic DNA

·         انجام واکنش   PCRو RT-PCR

·         کلونینگ ژن

·         ترانسفورماسیون پلاسمید

·         استخراج پلاسمید

·         آنزیم­ های محدودگر

·         بیان ژن

·         الکترفورز SDS-PAGE و وسترن بلات

·         تخلیص پروتئین با کروماتوگرافی

·         کشت سلول

·         انواع نرم­ افزارهای آنالیز و رسم نمودار

4-2-9- نحوه کسب مهارت­ های عملی مورد انتظار از دانش ­آموختگان دکتری تخصصی بیوتکنولوژی پزشکی

دانشجویان دکتری تخصصی بیوتکنولوژی پزشکی مهارت­ های عملی مورد انتظار را با گذراندن واحدهای درسی عملی، انجام پروژه ­های تحقیقاتی مختلف، پایان­ نامه و کارگاه ­های آموزشی- پژوهشی کسب می­ کنند.

 

10- راهبردهای آموزشی (Educational Strategies)

از سوی دیگر آموزش افراد متخصص مورد نیاز برای شناسایی و حل مشکلات کشور یک وظیفه است که بر دوش مسئولین و متولیان امور می­ باشد که باید به عنوان یک ضرورت در برنامه­ های راهبردی آموزش عالی مورد توجه قرار گیرد. این برنامه بر راهبردهای زیر استوار است:

·         تلفیقی از محوریت استاد و دانشجو بر حسب نیاز

·         Lab Based Learning

·         آموزش حول محور مشکلات سلامت (Problem Orientation)

·         یادگیری مبتنی بر وظایف

·         آموزش حول وظایف حرفه ای (Task based education )

·         آموزش مبتنی بر موضوع (Subject based education)

·         آموزش مبتنی بر شواهد (evidence based education)

·         آموزش مبتی بر آزمایشگاه (Lab based education)

1-10- روش ­ها و فنون آموزشی

در این دوره عمدتا از روش­ ها و فنون آموزشی زیر بهره گرفته خواهد شد:

·         خود آموزی و مطالعه مورد

·         ارزیابی مقالات مرتبط

·         بحث­ های گروهی با تأکید بر Problem Solving

·         پروژه

·         انواع کنفرانس­ های بین رشته ­ای، بین دانشگاهی و سمینار

·         بحث در گروه­ های کوچک-کارگاه­ های آموزشی-ژورنال کلاب و کتابخوانی- Case presentation

·         آموزش عملی در آزمایشگاه- کار بر روی حیوانات

2-10- انتظارات اخلاقی از فراگیران

انتظار می ­رود که فراگیران:

·         در زمان کار با نمونه­ های انسانی منشور اخلاقی بیماران را دقیقا رعایت نمایند.

·         مقررات مرتبط با حفاظت و ایمنی (Safety) بافت، سلول و داربست، بیماران، کارکنان و محیط کار را دقیقا رعایت نمایند (این مقررات توسط گروه آموزشی مربوطه تدوین با بازنگری و در اختیار دانشجویان قرار داده خواهد شد).

·         مقررات مرتبط باDress Code  در اتاق تمیز و محیط آزمایشگاه را رعایت نمایند.

·         در صورت کار با حیوانات Bioethic را دقیقا رعایت نمایند.

·         از منابع و تجهیزاتی که تحت هر شرایط با آن کار می ­کنند، محافظت نمایند.

·         به استادان، کارکنان، هم دوره ­ها و فراگیران دیگر احترام بگذارند و در انجام جو صمیمی و احترام­ آمیز در محیط کار مشارکت نمایند.

·         در انجام پژوهش­ های مربوط به رشته، نکات اخلاقی پژوهش را رعایت نمایند.

·         در نقد برنامه­ ها ملاحظات اخلاق اجتماعی و حرفه­ ای را رعایت کنند.

11- ارزیابی فراگیران

1-11- روش ارزیابی از فراگیران

بطور کلی ارزیابی فراگیران گروه بر اساس نمرات واحدهای درسی تئوری و عملی اخذ شده، پروژه­ های تحقیقاتی انجام شده، مقالات و ارائه خلاصه مقالات به کنگره یا سمینارها، ژورنال کلاب­ ها، شرکت یا همکاری در برگزاری کارگاه ­ها، نوشتن کتب درسی و فعالیت ­های فرهنگی انجام می ­شود. دانشجویان گروه با روش ­های کتبی، شفاهی و عملی ارزیابی می شوند.

-       OSLE (Objective Structured Lab Examinatin)

-       Project Based Assessment

-   ارزیابی کارپوشه (Port folio) شامل: ارزیابی کارنما (Log book)، نتایج آزمون ­های انجام شده، مقالات، تشویق­ ها و تذکرات، گواهی ­های انجام کار و نظیر آن

2-11- دفعات ارزیابی از فراگیران

آزمون­ های درون گروهی در اختیار گروه آموزشی قرار دارد.

12- اولویت ­های آموزشی–پژوهشی گروه

·         نحوه پروپوزال نویسی و رفرنس­ دهی و جست و جوی مقالات 

·         روش های کلون سازی ژن و تأیید آن در سلول های باکتری و انواع رده های سلولی

·         سنتز نانوذرات

·         استفاده از انواع سیستم های ارسال مبتنی بر نانوذرات به منظور انتقال ژن و دارو

·         ساخت محیط کشت

·         ساخت فسفات بافر سالین

·         کشت سلول

·         انجام و آنالیز و رسم نمودارهای MTT-assay

·         طراحی پرایمر

·         انجام و آنالیز و رسم نمودارهای Real-time PCR

·         انجام و آنالیز و رسم نمودارهای فلوسایتومتری

·         آشنایی با اصول کار با حیوانات آزمایشگاهی

·         داکینگ ملکولی

·         طراحی واکسن

·         طراحی پروژه های مبتنی بر سیستم بیولوژی

·         ارائه ایده ­های پژوهشی و فناورانه

13- وظایف حرفه ­ای دانش ­آموختگان

                 نقش آموزشی

·     فعالیت در آموزش تئوری و عملی زیست فناوری به دانشجویان این رشته و رشته­ های مرتبط در صورت عضویت در هیئت علمی دانشگاه

·     همکاری در تدوین دستوالعمل ­های مرتبط با رشته با مسولین نظام سلامت

·     آموزش کارکنان محل خدمت

                    نقش پژوهشی 

·     طراحی، انجام و نشر پژوهش ­های کاربردی به ویژه در زمینه رشته­ های مرتبط

·     کمک در طراحی و انجام پژوهش ­های کشوری و دانشگاهی با مراکز تحقیقاتی و نظام سلامت

·     مشاوره با متخصصان بخش درمان

·     مشاوره در امر کاهش هزینه های بهداشتی درمانی با مسئولین نظام سلامت

·     در نقش تشخیصی

·     به کارگیری فنون و روش های جدید تشخیص زودرس و به موقع بیماری ها

·     در نقش پایشی

·     پایش سیستم تولید محصولات بیولوژیک کشور

·     در نقش مولد

·     شرکت در طراحی تولیدات بیولوژیک تشخیصی و پیشگیری

·     همکاری در توسعه تجهیزات مورد نیاز بخش بیوتکنولوژی کشور

·     در نقش مدیریتی

·     مشارکت در مدیریت سیستم های مرتبط با رشته

·     همکاری در سیاست گذاری های مرتبط با رشته با مسئولین نظام سلامت

14- جایگاه شغلی دانش ­آموختگان

دانش ­آموختگان این دوره می ­توانند در دانشگاه ­های علوم پزشکی، مراکز تحقیقاتی، آزمایشگاه­ های دانشگاه ­های علوم پزشکی و شرکت­ های دانش ­بنیان به عنوان محقق، عضو هیئت علمی، مدیر تولید، مسئول فنی و عناوین مشابه در بخش ­های تحقیق و توسعه (R&D) خدمت نمایند.

·         دانشگاه ­های علوم پزشکی کشور

·         مراکز رشد

·         کارخانه­ های داروسازی

·         پارک ­های تحقیقات و فناوری و شرکت­ های دانش ­بنیان

·         مراکز تحقیقاتی و پژوهشکده­ های مرتبط با رشته