نكات كاربردي درنگهداري ومصرف منطقي دارو:

يكي از عوامل مهم در مصرف صحيح و منطقي دارو ارايه اطلاعات كاربردي به مصرف كننده است در زير اطلاعات مختصري در مورد نحوه نگهداري و مصرف اشكال دارويي مختلف ارايه شده است.

- دماي نگهداري داروها به چند گروه تقسيم مي شود كه عمده ترين آنها :

1- دماي يخچال 8-2 درجه( قسمت پايين يخچال مورد نظراست) 2- دماي خنك زير 15 درجه 3- دماي اتاق زير 25 درجه يا 30 درجه مي باشد علاوه بر دما ساير شرايط نگهداري دارو و طرز استفاده و ... نيز بر روي بسته بندي و بروشور دارو ذكر مي گردد( قبل از مصرف تكان دهيد- ظرف حاوي دارو ( اسپري) را سوراخ نكنيد- مايع داخل ظرف دارو كف نكند- به سمت آتش اسپري نكنيدو...)

تاريخ انقضاي دارو يكي از نكات مهم مندرج بر روي بسته بندي دارو مي باشد كه معمولاً به صورت ميلادي يا خورشيدي نوشته مي شود ( ماه و سال )

شماره سري ساخت( NO:(Batch Number كه تركيبي از اعداد و حروف است نيز مشخصه ديگري است كه بر روي بسته بندي دارو ذكر مي شود. اين شماره براي رهگيري دارو از توليد تا مصرف كاربرد دارد.

نحوه مصرف دارو و نكات مهم مرتبط با آن در بروشور دارو ذكر مي شود كه رعايت آن به اثر بخشي بيشتر و مناسب دارو و در بسياري موارد كاهش عوارش دارويي كمك مي كند.

در زير به پاره اي از نكات مهم كه در مورد اشكال مختلف دارويي مي بايست توجه گردد اشاره مي شود.

قرص ها:تغييرات ظاهري قرص ( رنگ،بو،شكل ظاهري و ...) رعايت نشدن شرايط نگهداري ( دما، رطوبت، نور خورشيد) نرم شدن ، خيس شدن، سفت شدن، پاك شدن نام دارو و مشخص نبودن تاريخ انقضا موجب كاهش اثر بخشي، ايجاد عوارض و عدم اطمينان از درمان مي شود. به ويژه در مورد قرص هاي (EC ) و آهسته رهش(Retard ,SR,CR ) در هنگام مصرف از خرد كردن، جويدن ، حل كردن قرص مي بايست  خود داري شود پوشش اين گونه قرص ها مي بايست بدون تغيير ( شكستن و حل شدن ) از محيط اسيدي معده عبور كرده و در محيط قليايي روده باز شود هر گونه تغيير فيزيكي ذكر شده ( خرد كردن، جويدن و...) يا تغيير PH معده ( مصرف كاهنده اسيد معده مانند قرص و شربت معده Almgs و رانتيدين و امپروزال و يا غذا همزمان با مصرف اين قرص ها ) موجب ايجاد عوارض گوارشي يا كاهش اثر بخشي دارو مي شود. 

محيط يخچال به دليل رطوبت ناشي از مواد غذايي براي قرص هايي كه بدون بيليستر هستند ( در قوطي يا پاكت نگهداري مي شوند) و يا حساس به رطوبت    هستند( قرص هاي جوشان ) مناسب نيست .

در مصرف قرص ها براي ايجاد حلاليت بهتر مصرف يك ليوان آب ضروري است .

كپسول ها: رطوبت زياد موجب چسبندگي و شل شدن كپسول ها و رشد باكتري و قارچ بر روي آنها و رطوبت كم ونور و حرارت باعث شكنندگي كپسول هاي مي گردد. در مصرف كپسول ها براي كاهش چسبندگي بهتر است با آب فراوان (يك ليوان ) ميل شوند . رعايت شرايط مناسب ذكر شده بر روي بسته بندي ، بستن در قوطي ، خارج كردن پنبه موجود در قوطي و نگه داشتن پاكت رطوبت گير لازم است.

در مورد كپسول هاي ( روده اي EC ) و آهسته رهش( SR,CR,Retard) مصرف دارو مي بايست با معده خالي ( نيم تا يك ساعت قبل از غذا و يا2 ساعت بعد از غذا) باشد. پوشش موجود بر روي ذرات دارو مانند قرص هاي EC,SR مي باشد. 

از مصرف اين كپسول ها همزمان با داروهاي كاهنده اسيد ( قرص و شربت معده ، رانتيدين ، امپرازول و ...) وغذا خودداري شود.

شربت ها و سوسپانسيون ها : به دليل وجود مواد قندي زياد، محيط مناسبي براي رشد باكتري و قارچ هستند بنابر اين مدت نگهداري شربت ها پس از باز شدن در آنها حداكثر يك ماه است.

بعضي از سوسپانسيون ها پودر خشك هستند كه با افزودن آب جوشيده سرد شده  به آنها اماده استفاده ميشوندآب مورد استفاده ميبايست جوشيده وسرد شده باشد. از آب گرم يا داغ استفاده نشود زيرا موجب خراب شدن دارو مي شود بهترين دما 8-2 درجه سانتي گراد مي باشد.

سوسپانسيون ها مخلوط جامد در مايع هستند كه قبل از مصرف بايد با تكان دادن يكنواخت شوند در صورت چسبيدن پودر به ظرف، لخته شدن ، چسبيدن ذرات به هم و درشت شدن ذرات از مصرف آنها بايد خود داري گردد. سوسپانسيون ها مي توانند به صورت خوراكي ، موضعي ( بعضي قطره ها ) و تزريقي استفاده شوند.ماندگاري سوسپانسيون ها پس از آماده كردن ( پني سيلين ها ، آموكسي سيلين ، كو آكوكسي كلاو و...) بسيار كم مي باشد از حدود نيم ساعت تا 24 ساعت در مورد اقلام تزريقي و در مورد اقلام خوراكي 7 روز در دماي اتاق و تا 14 روز در يخچال.

سوسپانسيون را بايد از يخ زدگي محافظت كرد.

قطره ها: قطره ها بصورت خوراكي، چشمي و گوشي و بيني استفاده مي شوند.

قطره ها حداكثر تا يك ماه پس از باز شدن قابل استفاده هستند . از تماس قطره چكان با دست و پلك خود داري شود.

اگر لازم باشد بيش از يك قطره  چشمي در چشم بريزيم ( از يك نوع يا دو نوع ) رعايت فاصله 10تا15دقيقه  بين مصرف آنها لازم است چون چشم گنجايش بيش از يك قطره را ندارد. در مواقعي كه يكي از قطره هاي مورد استفاده در چشم نفازولين يا فنيل افرين است ، لازم است اين نوع قطره ها آخرين داروي مورد استفاده مي باشد.